Tegenwoordig is dit helderblauwe meer een populaire toeristische bestemming in de Provence. Vanuit heinde en verre komen mensen op Lac de Sainte Croix af. Ze genieten aan de waterkant of varen met een kano de indrukwekkende Gorges du Verdon in. Het is haast niet voor te stellen dat er hier ooit geen meer was, maar slechts een groene vallei met een dorpje. En dat is nog niet eens zo lang geleden! Begin jaren ’70 is dit gebied onherkenbaar getransformeerd, met de nodige onrust onder lokale bevolking. Het ontstaan van Lac de Sainte Croix.
Les Salles-sur-Verdon
Les Salles-sur-Verdon was een klein Provençaal dorpje in het midden van de groene vallei. Het dorp lag relatief ongelukkig tijdens vroegere conflicten. In tegenstelling tot omliggende dorpen had Les Salles-sur-Verdon geen strategische ligging. Doordat ze in een vallei lag was het lastig om tegenstanders te zien aankomen en om het dorp te beschermen. Desondanks heeft het dorp vele jaren mogen voortbestaan. Er zijn resten gevonden van Romeinse aanwezigheid. Dat was tot 1974, toen de laatste bewoners hun toevlucht elders moesten zoeken.
Les Salles-sur-Verdon nog in volle glorie in 1973. Bron: Les Salles-sur-Verdon, liste des thèmes disponibles
Ontstaan van het plan voor een stuwmeer
Al begin van de 20e eeuw ontstond het plan om een stuwmeer te creëren op deze locatie. Een groot meer, gevoed door de rivier de Verdon aan de noordoost kant. Aan de zuidkant zou een dam gecreëerd worden voor de opwekking van elektriciteit. Dit plan kreeg in de loop der jaren steeds meer vorm, maar werd vertraagd door de onrust in de wereld. Aanvankelijk was het idee om het water tot 500 meter hoogte te laten stijgen. Dit zou betekenen dat ook de dorpen Bauduen en Sainte-Croix onder water zouden komen te staan. Door de ‘kust’ echter te verlagen naar 482 meter konden deze dorpen worden behouden. Voor de inwoners van Les Salles-sur-Verdon hing het plan als een zwaard van Damocles boven hun hoofd. Het was onvermijdelijk, het ging gebeuren. Het enige wat hun restte was om het EDF moeilijk te maken.
Les Salles-sur-Verdon moet wijken
Begin jaren zeventig was het haast nog niet voor te stellen wat er komen ging. Het dorp moest wijken voor de creatie van een stuwmeer. Deze plannen werden, uiteraard, niet enthousiast ontvangen door alle bewoners. Desondanks werden de plannen doorgezet. In 1973 werd gestart met het verwijderen van de vegetatie in de vallei. Het dorp werd omringd door een kale vlakte. De eerste mensen vertrokken vrijwillig en de sloop ving aan. Steen voor steen werden huizen afgebroken. Familiehuizen werden afgebroken waar meerdere generaties hebben mogen opgroeien, slechts de herinneringen bleven bestaan. Les Salles-sur-Verdon veranderde in een spookdorp. Een kale vlakte, bulten met stenen en puin en vele bekladde panden en verkeersborden met leuzen tegen de EDF en ‘Parijs’. Hiertussen leefden de volharders. Inwoners die zeiden “ik vertrek niet”. Het plan zette echter verder door. Mensen moesten wijken. Als het niet goedschiks ging, dan maar kwaadschiks.
Les Salles-sur-Verdon veranderde in een spookdorp na het begin van de sloop in 1974 Bron: Les Salles-sur-Verdon, liste des thèmes disponibles
De laatste maanden en dagen van Les Salles-sur-Verdon
Begin 1974 vorderde de sloop van het dorp gestaag. Enkele bewoners weigerden stelselmatig het dorp te verlaten. Tegelijkertijd steeg het waterpeil geleidelijk en likte aan het huis van één van de resterende bewoners. De schuur en toegangsweg waren reeds verdwenen onder het stijgende water. De bewoner werd langzaam uitgedreven. Het spreekwoord “het water aan de lippen hebben staan” werd daar werkelijkheid.
Het meer dat het huis van de loco burgemeester meneer Signoret bestormt, die nog steeds van geen wijken wil weten. Bron: Les Salles-sur-Verdon, liste des thèmes disponibles
Genadeklap
Op 1 maart 1974 werd om 8 uur ‘s ochtends de genadeklap uitgevoerd. De gendarmerie verwijderde de laatste 4 bewoners van het dorp. Op 2 maart verscheen onderstaande tekst in een lokale krant, de Var Matin: “Het verzet van de laatste bewoners van het dorp, waarvoor sommigen geen andere oplossing zagen dan geweld, was in feite slechts een triest beeld, zeker een triest beeld, want het was dat van een handjevol mannen die gehecht waren aan een geboortegrond die ze koste wat kost niet zouden verlaten. Mannen die uiteindelijk altijd weigerden te geloven in de ondergang van hun dorp. Hun land overstroomde, maar ze hoopten nog steeds op een wonder dat het oprukkende water zou stoppen. Ze ontkenden een realiteit die met de dag nijpender werd, maar hielden stand en klampten zich vast aan hun muren.”
Trotse kerk
De tijd dat kapiteins zichzelf en hun schepen opofferden is voorbij; het had geen zin om die tijd binnen de oude muren van de Haute-Provence nieuw leven in te blazen. Na de verwijdering van de laatste bewoners werd de afrondende hand gelegd aan de sloop van het dorp. Te midden van het puin stond slechts de kerk nog trots overeind. Op 5 maart werd deze met dynamiet opgeblazen. De eeuwenoude dikke stenen muren wilden van geen wijken weten. Slechts een deel van de kerk werd door het dynamiet vernietigd. Het restant werd met bulldozer tegen de vlakte gewerkt. Eind maart werden de sloopwerkzaamheden afgerond en steeg het water verder. In mei 1974 had het water de vallei overgenomen. Het oude dorp Les Salles-sur-Verdon was uitgewist.
Het laatste restje van het dorpje Les Salles-sur-Verdon uitgewist. Bron: Les Salles-sur-Verdon, liste des thèmes disponibles
Wederopbouw Les Salles-sur-Verdon
Op zondag 26 juli 1970 werd de eerste steen van het nieuwe dorp gelegd tijdens een feestelijke ceremonie. Het nieuwe dorp werd gevestigd op het plateau van Bocouenne, wat na verhoging van het waterpeil zich aan de voet van het meer zou bevinden. In 1971 werd de toegangsweg en watervoorziening naar het dorp aangelegd. In september van dat jaar werden de percelen van het nieuwe dorp uiteindelijk aangekocht. Hiervoor dienden de vorige eigenaren uitgekocht te worden. Op 11 september 1971 vond er een vergadering plaats in Les Salles-sur-Verdon om de nieuwe percelen toe te wijzen. Er werd gestart met de bouw van publieke gebouwen; het gemeentehuis, de kerk, postkantoor, de school. Even later werd het dorp uitgebreid met huizen. Enkele elementen uit het oude dorp zijn bewaard gebleven om in het nieuwe dorp toegepast te worden.
Klokken
In de klokkentoren in het dorpscentrum hangen de klokken uit de oude kerk. Stenen van drie wasplaatsen en de centrale fontein in het oude dorp zijn overgebracht naar het nieuwe dorp. Hier is de gehele fontein mee herbouwd en twee wasplaatsen. De wederopbouw van Les Salles-sur-Verdon was noodzakelijk door de activiteiten van de EFD en de Société du Canal de Provence. De twee partijen ten behoeve waarvan het meer werd aangelegd. Zij erkenden de wederopbouw van een nieuw dorp, maar stelden zich niet open voor de verantwoordelijkheid die hierbij kwam kijken.
Het Lac de Sainte Croix tegenwoordig
Het meer is een populaire toeristische bestemming geworden. Jaarlijks vinden vele duizenden mensen hun weg naar het gebied. Rondom het meer vind je vele campings, restaurants en strandjes. Vooral bij de uitmonding van de rivier de Verdon is het een drukte van jewelste. Er zitten meerdere verhuurders van fluisterbootjes, kano’s en waterfietsen. Men kan onder de brug door de Gorges du Verdon invaren en de machtige kloof aanschouwen.
Tegenwoordig is het Lac de Sainte Croix een populaire toeristische bestemming. Vooral met kano´s de Verdon opvaren is in trek.
De Gorges du Verdon heeft zich tevens ontwikkeld tot een populaire toeristische bestemming. Je vindt er vele motorrijders, wielrenners of mensen die met de auto de kloof aanschouwen. Je kunt er rotsklimmen, lange en pittige wandelingen maken en de vale gieren aanschouwen. Het is haast onwerkelijk wat voor een groot contrast er is tussen het trieste verdriet van 1974 en het grote plezier van de vakantiegangers hedendaags.
Het ontstaan van Lac de Sainte Croix. Het is al weer meer dan 50 jaar geleden dat een dorpje in de Verdon moest verdwijnen voor de komst van het meer van Sainte Croix. Hier door France 3 Provence-Côte d’ Azur in beeld gebracht.
Lieke Lobregt kwam twaalf jaar geleden als stagiaire naar een makelaarskantoor in de Provence — en ze is nooit meer echt weggegaan. De charme van het Zuid-Franse leven greep haar meteen en inmiddels is ze – ook al woont ze nu na omzwervingen weer in Nederland – de trotse eigenaar van twee karakteristieke dorpshuisjes in het pittoreske Tourtour. Lieke heeft een grote fascinatie voor de geschiedenis van de Provence en deelt haar kennis en liefde voor de regio in verdiepende artikelen voor het e-magazine Hans in the Provence.
Lees meer artikelen van Lieke Lobregt:
Nieuwsbrief
Klik op de link: https://encr.pw/UqXJO en abonneer je op de gratis nieuwsbrief van e-magazine Hans in the Provence. Dan weet je zeker dat je geen artikel over de Provence meer mist!
Heb je vrienden die het e-magazine Hans in the Provence ook leuk zouden vinden? Stuur dan de link naar ze door! Dat zou heel fijn zijn!
In de jaren ‘80 hebben wij ‘wild’ gecampeerd aan het meer. Een boer haalde de vuilnis op en we gaven hem daar een kleinigheid voor. Nooit gedacht dat het meer zo jong was en dat er een dorp voor moest wijken! Interessant om na al die tijd het verhaal achter het meer te mogen lezen! We zijn jaren later nog eens wezen kijken, maar vonden het met alle campings te geciviliseerd!😂 Maar ja, toen dachten we nog dat wij in de ‘echte’ natuur hadden getoefd! Mooi verhaal!