De transformatie van Lacoste

Lacoste, een pittoresk dorpje gelegen in de Luberon, Provence, heeft de afgelopen decennia een opmerkelijke transformatie ondergaan. Een renaissance in de Luberon. Deze verandering is grotendeels te danken aan de inspanningen van het Savannah College of Art and Design (SCAD) en mode-icoon Pierre Cardin. Dit artikel beschrijft de rol van SCAD in de transformatie van Lacoste, hun huisvestingsstrategie, de impact op het dagelijks leven, en de dynamiek tussen SCAD, Pierre Cardin en de lokale bevolking.

De straatjes in het pittoreske Lacoste met compleet gerenoveerde middeleeuwse huisjes.

SCAD in Lacoste: een nieuw leven voor oude pandjes

Lacoste wordt al vanaf de 15^e eeuw bezocht door kunstenaars. De schoonheid van het dorp ontging de Amerikaanse kunstenaar Bernard Friem niet. Hij was de eerste die er in 1958 een paar huizen kocht en opknapte en in 1970 richtte hij de Lacoste School of Arts op. Rond de eeuwwisseling kon de ‘Lacoste school of the Arts’ door dalende instroom het hoofd echter niet boven water houden. Ze benaderde het Amerikaanse Savannah College of Art and Design (SCAD), die bekend stond om haar kennis en kunde omtrent historisch behoud en herbestemming van panden, opdat deze creatieve broedplaats niet verloren zou gaan. Het resultaat: SCAD opende in 2002 haar deuren in Lacoste en heeft sindsdien een aantal historische gebouwen in het dorp gerenoveerd en nieuw leven ingeblazen. Met als centrale uitvalsbasis het volledig gerenoveerde Maison Basse, de aan de voet van Lacoste gelegen oude boerderij van de Sade, komen ieder semester zo´n 100 à 120 studenten vanuit de hele wereld naar Lacoste. Momenteel bezit SCAD in Lacoste, als non-profitorganisatie, meer dan 30 gedoneerde panden, waaronder ateliers, studentenresidenties, en tentoonstellingsruimtes.

Behoud architectuur

De strategie van SCAD bij het renoveren van deze panden was gericht op het behoud van de historische en architectonische integriteit van de gebouwen, terwijl ze tegelijkertijd werden aangepast aan moderne standaarden. Dit omvatte het herstellen van traditionele gevels, het gebruik van lokale materialen en het integreren van duurzame technieken. In een interview met het Surface Magazine, ter ere van het 20-jarig bestaan van SCAD Lacoste in 2022, zei Paula Wallace, oprichter en voorzitter van SCAD: ‘We hebben de buitenkant van elk SCAD Lacoste gebouw zorgvuldig gerestaureerd om de ontwerpcultuur van de Luberon te benadrukken. Afgezien van een klein bordje hier en daar om studenten en gasten wegwijs te maken in het dorp, maken de gevels en silhouetten van onze Lacoste gebouwen deel uit van de visuele taal van het dorp. Je kunt nauwelijks het verschil zien tussen een privéwoning, een studentenwoning, shopSCAD Lacoste bijvoorbeeld, of klaslokalen.

Innovatie ontstaat altijd uit traditie. Een voedingsbodem voor creativiteit.

‘Nieuwe ideeën hebben oude gebouwen nodig’

Op de vraag van het Amerikaanse Metropolis Magazine ‘Wat voegt het beroemde licht van de Provence, de textuur van de stenen muren en de relatie van het dorp met de natuur toe aan het wereldbeeld van uw eenentwintigste-eeuwse studenten?’, antwoordde Paula Wallace: “SCAD-studenten in Lacoste wonen en studeren in gebouwen uit de negende tot de negentiende eeuw. Ze krijgen uit de eerste hand inzicht in de relaties tussen het heden en het verleden. Tusssen omgeving, materialen en ervaring. Het leven in Lacoste verbindt studenten rechtstreeks met hun voorouders, met de geesten en handen van een ander tijdperk dat de deuren, lateien, gevels, kraagstenen en andere belangrijke details heeft gemaakt, waartussen ze voor de duur van het semester leven. In Lacoste kunnen studenten leren door gewoon hun eigen onderwijsomgeving te observeren – de ideeën op te merken die de tand des tijds doorstaan en hoe uitstekend de uitvoering van die ideeën door curatoren en ambachtslieden moet zijn om generaties lang mee te gaan.” Of zoals Jane Jacobs, stadsontwikkelaar, ooit schreef ‘Nieuwe ideeën hebben oude gebouwen nodig’!

Invloed op het dagelijks leven

De aanwezigheid van SCAD heeft een aanzienlijke impact gehad op het dagelijks leven in Lacoste. De komst van studenten en docenten heeft geleid tot een heropleving van de lokale economie, met nieuwe winkels, cafés en restaurants die openen om aan hun behoeften te voldoen. Bovendien organiseert SCAD regelmatig culturele evenementen, zoals kunsttentoonstellingen, filmvertoningen en workshops, die zowel studenten als inwoners aantrekken.

Lacoste ademt creativiteit.

Voorbeeld hiervan is het Café des Artistes of de huidige expositie “Jardin Reves,” van Christian Dior, die tot 28 september in Lacoste te zien is. Deze tentoonstelling laat een selectie van kledingstukken van de beroemde couturier – in dialoog met ontwerpen van gerenommeerde creatieve ontwerpers die het legendarische huis gedurende zijn 78-jarige geschiedenis zijn blijven dienen – zien. Nooit eerder was er een expositie van Christian Dior in de Provence te zien, waarmee Lacoste haar positie als culturele hotspot onderstreept. Ik had het geluk dat tijdens mijn bezoek aan Lacoste het erg rustig was, waardoor ik in staat was de inspirerende en imponerende tentoonstelling goed te doorleven en op te nemen.

Kloppend hart

SCAD is eigenlijk het kloppend hart van Lacoste geworden. Iedere keer wanneer ik in Lacoste kom, voel ik de vibrerende werking die creativiteit met zich meebrengt. Het is inspirerend om te zien hoe in Lacoste de cultuur de geschiedenis ontmoet. Jonge talenten laten zien hoe kunst, geschiedenis en onderwijs hand in hand gaan en bijdragen aan de levendigheid van het sociale leven. Je zou door de wimpers van je ogen kijkend een gelijk kunnen trekken met het e-magazine HansintheProvence. Ook daar zijn het studenten, docenten en een netwerk van gepassioneerde Provenceliefhebbers die laten zien hoe creativiteit, onderwijs en informatievoorziening samengaan.

Samenwerking met Pierre Cardin

Pierre Cardin, de beroemde Franse modeontwerper, heeft een minstens zo significante rol gespeeld in de herontwikkeling van Lacoste. Cardin kocht in het jaar 2000 het kasteel van de markies de Sade en 47 huizen in het dorp, met als doel een cultureel centrum te creëren. Cardin omarmde in 2002 de komst van SCAD naar Lacoste en werd direct mentor voor studenten. Hij was aanjager van benefietbijeenkomsten om de renovatie van Maison Baisse te realiseren en realiseerde met

theaterruimte chateau marquis de Sade -Lacoste

Chateau Lacoste van markies de Sade, Lacoste

zijn jaarlijkse culturele Festival een continue stroom van bezoekers naar Lacoste. Zijn samenwerking met SCAD heeft geleid tot een synergie die de culturele aantrekkingskracht van Lacoste verder heeft versterkt en jonge talenten de kans gaf om te schitteren.

Controverses en kritiek

Ondanks de positieve veranderingen zijn er ook tegenstanders van de betrokkenheid van grootkapitaal in Lacoste. Critici beweren dat de overname van eigendommen door Cardin en SCAD heeft geleid tot een stijging van de vastgoedprijzen, waardoor lokale inwoners het moeilijker hebben om in het dorp te blijven wonen. Tientallen zouden het dorp hebben verlaten. Maar bovenal zouden de gerenoveerde woningen in de beginjaren vooral leeg hebben gestaan. Degenen die overbleven, voelden zich erg eenzaam. “Ik ben het beu. Ik wil het dorp verlaten. Elke dag grijpt het me bij de keel om dit alles te zien, ik heb al deze bewoonde huizen gekend”, betreurde Elise Severa, een inwoner van Lacoste tegen een interviewster van France Info TV in 2019. De laatste jaren van zijn leven heeft Pierre Cardin tot tevredenheid van de burgemeester echter geïnvesteerd in een kruidenier, een bakker en een café-restaurant Brasserie de Sade en de nieuwe dynamiek van de studenten, alumni en docenten van SCAD in Lacoste, het jaarlijkse Pierre Cardin Festival laten Lacoste bruisen. Maar de scepsis is bij sommigen gebleven en ook nu – anno 2025 – lees je nog op de ´socials´ dat het zo zonde is dat het dorp zo goed als geen oorspronkelijke bewoners meer heeft die de oude tradities voort kunnen zetten. Hier hebben de critici zeker een punt. Een gemoedelijke ‘oude baas’ op het terras van zijn pastis genietend kom je in Lacoste niet snel tegen.

Een cultureel centrum in de Luberon

Ondanks de controverse is het duidelijk dat Lacoste zich heeft ontwikkeld tot een belangrijk cultureel centrum in de Luberon. De combinatie van historische charme, artistieke innovatie en culturele evenementen heeft het dorp een unieke aantrekkingskracht gegeven. SCAD en Pierre Cardin hebben beiden een rol gespeeld in deze transformatie, elk met hun eigen visie en benadering. Lacoste is voor mij dan ook een voorbeeld van hoe kunst en cultuur een gemeenschap kunnen transformeren en ik kan me voorstellen dat veel mensen trots zijn op deze transformatie, op wat ze hebben bereikt en uitkijken naar de toekomst. Zonder daarbij hen, die de traditionele waarden waarderen, tekort te doen. Het verhaal van Lacoste is er één van balans tussen traditie en moderniteit, lokale cultuur en internationale invloeden. Het is een dorp dat zichzelf opnieuw heeft uitgevonden en aan het uitvinden is en daarbij een nieuwe generatie van kunstenaars en creatievelingen heeft verwelkomd. De toekomst ziet er rooskleurig uit, zolang de dialoog tussen alle betrokken partijen openblijft en er een respectvolle balans wordt gevonden tussen vernieuwing en traditie.